Zachowek - Czym jest zachowek?

Ustawodawca tworząc prawo spadkowe zdecydował się na wprowadzenie zachowku, jako instytucji chroniącej osoby najbliższe spadkodawcy przed niekorzystnymi dla nich rozrządzeniami spadkowymi. Zachowek można najkrócej określić jako roszczenie majątkowe przysługujące najbliższym osobom zmarłego tj. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom na wypadek krzywdzącego ich rozrządzenia spadkowego.

Alternatywnym rozwiązaniem dla instytucji zachowku jest znana innym ustawodawcom rezerwa. O ile w przypadku zachowku spadkodawca może swobodnie rozrządzać swoim majątkiem, a dopiero po jego śmierci najbliższym przysługiwałoby określone roszczenie majątkowe, to w przypadku instytucji rezerwy spadkodawca nie może w ogóle rozporządzać częścią swojego majątku, która z mocy prawa przypada jego najbliższej rodzinie.

Ustawodawca przewidział możliwość wyłączenia zachowku w pewnych szczególnych sytuacjach. Mianowicie spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców prawa do dochodzenia zachowku. Przyczyny pozbawienia takiego prawa – a więc wydziedziczenie sensu stricto – powinny wynikać z treści testamentu spadkodawcy. Nie mogą to być dowolnie przedstawione powody, ponieważ ich zamknięty katalog znajduje się w Kodeksie cywilnym.

Postępowanie o zachowek przyjmuje w praktyce postać roszczenia – pozwu o zapłatę. Tak typowe roszczenie majątkowe roszczenie o zapłatę zachowku ulega przedawnieniu. Jeżeli zobowiązany z tytułu zachowku podniesie zarzut przedawnienia sąd nie będzie mógł zasądzić od niego roszczenia. W takim przypadku spełnienie obowiązku świadczenia zachowku zależy praktycznie od dobrej woli osoby wobec której skierowane zostało roszczenie.

Pomiędzy uprawnionym, a zobowiązanym z tytułu zachowku występuje obligacyjny stosunek prawny powstały ex lege. Tak jak przy innych stosunkach obligacyjnych uprawniony z tytułu zachowku nie musi od razu występować z pozwem o zapłatę. Powinien wcześniej podjąć próbę poza sądowego załatwienia sprawy. Dopiero gdy zobowiązany odmówi spełnienia świadczenia, uprawniony może bezpiecznie dochodzić przymusowego spełnienia należności na drodze sądowej.

Więcej na www.zachowki.pl